چگونه موقعیت حقوقی من به طور رسمی مشخص می‌شود؟
اقامت هرکسی در آلمان به نتیجه رسیدگی به درخواست پناهندگی‌اش بستگی دارد. برای شروع روند پناهنده شدن، هر پناهجو باید نخست خود را به اداره‌ای که برای نخستین بار مشخصات پناهجویان در آن ثبت می‌شود، معرفی کند. سپس باید درخواست پناهندگی داده شود. هر کسی حق دادن چنین درخواستی را دارد. این درخواست فقط می‌تواند به اداره فدرال برای امور مهاجران و پناهجویان داده شود.
پناهجو در اداره فدرال برای امور مهاجران و پناهجویان طی گفتگویی توضیح می‌دهد که به چه دلیل از کشورش گریخته و نمی‌تواند یا نمی‌خواهد به آن برگردد. این گفتگو به طور کتبی ثبت می‌شود. کسی که آلمانی نمی‌داند به کمک یک مترجم در گفتگو شرکت می‌کند.
چه مدت طول می‌کشد؟
روند رسیدگی به درخواست پناهندگی کسانی که از سوریه، عراق یا اریتره به آلمان گریخته‌اند، سریع‌تر طی می‌شود. پناهجویان این کشورها باید فقط یک فرم تقاضا را پر کنند. رسیدگی به این درخواست‌ها به طور معمول بین دو تا هشت ماه طول می‌کشد. رسیدگی به درخواست‌های دیگر پناهجویان، برای مثال درخواست‌های پناهجویانی که از افغانستان آمده‌اند،می‌تواند گاه تا دو سال یا بیشتر به طول بینجامد.
پناهندگی و پناهندگان ایرانی در آلمان
هر پناهجویی با کارمند مسئولی سر و کار دارد که به امور مربوط به او رسیدگی می‌کند. از همین رو ممکن است که تقاضای پناهندگی اعضای یک خانواده به دست کارمندان مسئول مختلف برسد و در نتیجه تاریخ پایان رسیدگی به پرونده هر یک از اعضای خانواده با هم فرق کند.
به‌ندرت امکانی برای تسریع رسیدگی به درخواست‌های پناهندگی وجود دارد. در مورد پرونده پناهجویان خردسال می‌توان درخواستی برای تقدم قائل شدن برای رسیدگی داد. یا می‌توان از عدم پیشرفت روند رسیدگی شکایت کرد که البته هزینه گرفتن وکیل برای این کار بالاست.
موقعیت حقوقی من چیست؟
کسی که بتواند ثابت کند که به دلایل سیاسی، مذهبی یا به دلیل ملیتش در کشوری که از آن گریخته مورد پیگرد است یا جنگ جانش را تهدید می‌کند شانس خوبی دارد برای اینکه دست کم برای مدتی معین در آلمان بماند.
اینکه یک پناهجو چه موقعیت حقوقی‌ای پیدا می‌کند، بستگی به این دارد که راه فرارش چه بوده است. کسی که به آلمان سفر کرده بدون آنکه پیش از آن وارد یک کشور دیگر اتحادیه اروپا شده باشد، چه با هواپیما و چه با کشتی، امکان دریافت موقعیت حقوقی کسی را دارد که "دارای حق ماندن" است.
اما در بیشتر موارد پناهجو باید طبق "قانون دوبلین" به آن کشور عضو اتحادیه اروپا که در ابتدا وارد آن شده بوده، بازگردانده شود. از میان آنها تنها کسانی می‌توانند در آلمان بمانند که موانعی برای بازگرداندن آنها وجود داشته باشد. این موانع اغلب بیماری‌های سخت هستند.
برای مثال کسی که مبتلا به دیابت (مرض قند) است و در کشور خود از امکان درمان مناسبی برخوردار نیست و در نتیجه بازگرداندنش موجب مرگش خواهد شد می‌تواند به عنوان "کسی که دلایل فرارش به عنوان پناهنده مورد قبول واقع شده" در آلمان بماند. اگر بیماری پناهجو مداوا شود دیگر مانعی برای بازگرداندن او وجود ندارد و باید به وطنش بازگردد.
از چه حقوقی برخوردار هستم؟
کسی که به طور رسمی دارای حق اقامت است یا دلایل فرارش به عنوان پناهنده مورد قبول واقع شده اجازه دارد دست کم برای سه سال در آلمان اقامت داشته باشد. کسانی که به دلیل مانعی برای بازگردانده شدن اجازه اقامت گرفته‌اند، می‌توانند برای یک سال در آلمان بمانند.
کسانی که دلایل فرارشان به عنوان پناهنده مورد قبول واقع شده پس از سه سال اجازه اقامت دائم می‌گیرند. کسانی که به دلیل وجود مانع به کشورشان بازگردانده نشده‌اند پس از ۷ سال اجازه اقامت دائم می‌گیرند.
چه کسی نمی‌تواند پناهنده شود؟
کسی که از کشوری باصطلاح امن آمده چشم‌انداز روشنی برای دریافت اجازه اقامت در آلمان ندارد. فهرست چنین کشورهایی مدام به روز می‌شود. همچنین تقاضای کسی که به دلایل اقتصادی خواستار پناهندگی است به طور معمول رد می‌شود.
چگونه خانواده پناهجو می‌تواند به او بپیوندد؟
جواب رد همواره به طور کتبی داده می‌شود. اغلب به زبان مادری هم پاسخ کتبی برای پناهجو فرستاده می‌شود. همچنین به پناهجو گفته می‌شود که تا چه تاریخی باید خاک آلمان را ترک کند.
اگر تقاضای پناهندگی‌ام رد شود، چه اتفاقی میافتد؟
دو امکان وجود دارد: پناهجو یا در مهلتی که به او داده شده آلمان را ترک می‌کند یا در برابر این رأی مقاومت می‌کند. کسی که از کشوری باصطلاح امن آمده و درخواستش به عنوان "دلایل به وضوح غیر قابل بررسی" رد شده، یک هفته پس از دریافت رأی اداره فدرال برای امور مهاجران و پناهندگان وقت دارد به دادگاه مربوطه شکایت ببرد.
در همه موارد دیگر اغلب پناهجو دو هفته وقت دارد تا علیه حکم دریافتی شکایت و درخواست رسیدگی مجدد کند. بدین منظور پناهجو باید به طور کتبی استدلال کند که چرا می‌خواهد در آلمان بماند.
این کار را خود پناهجو می‌تواند انجام دهد یا ممکن است از یک مشاور حقوقی برای آن کمک بگیرد. مهم این است که شکایت باید در مهلت مقرر ارائه شود. در نامه‌ای که رد درخواست پناهندگی به پناهجو را اعلام کرده، آمده است که تا چه مدت به او برای شکایت فرصت داده شده است.
بیشتر بخوانید: وضعیت سرپناه و مسکن پناهجویان در آلمان
اگر دادگاه اداری مربوطه شکایت را رد کند پناهجو می‌تواند بار دیگر به دادگاه اداری عالی مراجعه کند. اما این مراحل هزینه زیادی برمی‌دارد. از این رو بهتر است که پناهجو نخست با یک وکیل در این مورد مشورت کند که آیا ارزش دارد که چنین هزینه‌ای صرف شود یا نه.
اگر دادگاه اداری رأی اداره فدرال برای امور مهاجران و پناهندگان را تایید کرد پناهجو باید آلمان را ترک کند. کسی که داوطلبانه اقدام به ترک آلمان کند می‌تواند از دفاتر مشاوره برای اشخاصی که
ی‌خواهند به وطنشان بازگردند کمک بگیرد. برخی کشورها هزینه بلیط هواپیما یا اتوبوس شهروندان خود را برای بازگشت به وطنشان تقبل می‌کنند.
کسی که نخواهد داوطلبانه آلمان را ترک کند و باید به این کار مجبورش کنند پس از بازگشت برای مدتی اجازه سفر به آلمان و دیگر کشورهای اتحادیه اروپا را نخواهد داشت.
چه چیزهایی به من تعلق می‌گیرد؟
پناهجویان در سه ماه نخست پس از ورودشان به آلمان در جایی به سر می‌برند که در ابتدا آنها را پذیرفته که به طور معمول محوطه‌ای است بزرگ و محصور که توسط پلیس حفاظت می‌شود و دارای پزشک، غذاخوری و سالن‌های خواب جمعی است. در آنجا سه وعده غذا در روز و لباس و وسایل بهداشتی لازم به هر پناهجو داده می‌شود.
پس از آن هر پناهجو به شهری فرستاده می‌شود. کسی نمی‌تواند محلی که به آن منتقل می‌شود را خود انتخاب کند. محل جدید می‌تواند آپارتمانی خصوصی باشد یا گاه تختی در یک اردوگاه یا سربازخانه سابق.
تصویب تغییرات گسترده در قوانین پناهندگی آلمان
سپس هر پناهجو ماهانه مقداری پول دریافت می‌کند. در حال حاضر به هر پناهجوی مجرد ماهانه ۱۴۳ یورو داده می‌شود. پناهجو باید با این پول غذا لباس و هر چیز دیگری را که می‌خواهد بخرد.
مقدار پولی که به کودکان تعلق می‌گیرد بسته به سنشان متفاوت است. هزینه آپارتمان یا محل خواب را آلمان می‌پردازد.
کسی که به طور رسمی دارای حق ماندن است یا دلایل فرارش به عنوان پناهنده مورد قبول واقع شده یا به دلیل مانعی به کشورش بازگردانده نشده و اجازه ماندن در آلمان را دارد می‌تواند هم محل زندگی خود را انتخاب کند و هم از یک سری خدماتی استفاده کند که شهروندان آلمانی بدون اشتغال هم از آن برخوردار می‌شوند، از جمله بیمه درمانی، مستمری برای فرزند، مستمری برای والدین و کمک مالی برای تحصیل دانشگاهی.